"Michał, znowu dostałeś uwagę! Znowu! 10 punktów ujemnych! A obiecywałeś, że się postarasz!"

Dalsza część rozmowy z dzieckiem, zależy od tego ile masz danego dnia siły, od liczby uwag, które pojawiły się w dzienniku w tym tygodniu i od zagęszczenia poważnych rozmów przeprowadzonych w temacie zachowania. Rozmów, które nie zmieniają wiele w szkolnym krajobrazie porażek i niedotrzymanych umów.

Jeśli Twoje dziecko ma kłopoty z zachowaniem w szkole, przeszkadza na lekcji, 45 minut w ławce jest dla niego wyzwaniem, a relacje z rówieśnikami i nauczycielami są źródłem silnych emocji – mam dla Ciebie ważną wiadomość.

Ono nie wstaje rano z myślą "Mam plan, mam plan! Na matmie będę rzucał papierkami, na przerwie będę biegał jak oszalały i wpadał na dzieci. Na polskim wstanę z ławki osiem razy. Super plan, dwie uwagi murowane. W domu szlaban na granie do końca tygodnia, mama znowu będzie płakać w łazience".

Twoje dziecko wstając rano wierzy całym sercem, że dzisiaj da radę uważać na lekcji, zapisać notatkę i nie wkurzyć nikogo. Kiedy obiecuje Ci, że będzie już grzeczne – chce tego jak nikt na świecie.

Ta wiara kruszy się dzień po dniu, aż w końcu dzieci porzucają nadzieję, że mogą funkcjonować inaczej, bo nigdy nie doświadczyły, że to jest możliwe. Tę sytuacje dobrze obrazują starsze dzieci, wchodzące w okres nastoletni, które zdążyły skleić się z etykietą ‘niegrzeczny’ i traktują ją jak fundament tego, kim są.

- Jaki ty jesteś? -  pytam 13 letniego Michała podczas konsultacji
- Ja jestem niegrzeczny, trudny, paskudny, a czasem to nawet bywam zagrożeniem dla otoczenia! No i mam po prostu zły charakter. Taki się urodziłem.
Tyle ma do powiedzenia o sobie trzynastolatek.

Po drugie, dobre chęci nie wystarczą, żeby dziecko wprowadziło zmianę w swoim sposobie funkcjonowania w szkoe.

Twoje dziecko potrzebuje od Ciebie konkretnych sposobów i pomysłów.

Wyobraź sobie Michała, który często wybucha złością na lekcji, wydaje się też, że wybucha z byle powodu i mocno nieadekwatnie. Bo żeby płakać i uciekać z sali tylko dlatego, że ktoś się zaśmiał jak on odpowiadał?

No bez przesady, ośmiolatek naprawdę mógłby się opanować. To ‘mógłby’ zakłada, że Michał miał okienko na podjęcie decyzji, że mógł zatrzymać się, przeanalizować sytuację i wybrać najlepszą możliwą opcję.

"Oooo, śmieją się i szepczą za moimi plecami, hmm, mógłbym to zignorować, ale nie, wybieram opcję B, będę płakał ile sił i uciekał po korytarzach. Tak, opcja B jest znacznie bardziej kusząca. To lecę".

Nie ma takiego okienka na analizę. Za tą labilnością emocjonalną, błyskawicznym nakręcaniem się i gotowością do złości stać może mnóstwo różnych trudności i potrzeb. Michał, który ma taki kłopot, będzie na pewno potrzebował narzędzi i technik, które pozwolą mu monitorować narastające napięcie. Bo często nie czuje, że w środku odkłada mu się drut kolczasty porażek, frustracji, zmęczenia lub przestymulowania. O tym, że nie mieści napięcia dowiaduje się w tym samym momencie co wszyscy. Kiedy zaczyna płakać z powodu jakiejś uwagi jednego z kolegów. Przydadzą mu się pomysły jak rozładować napięcie, zanim zamieni się ono w złość nie do opanowania, konkretne rozwiązania, które będzie mógł testować w domu i w szkole, a w efekcie wybrać te najbardziej odpowiednie dla niego. Bo Michał n i e nabędzie umiejętności radzenia sobie z frustracją w efekcie poważnej rozmowy z rodzicami, nie objawi mu się ona dlatego, że podpisał u pani pedagog kontrakt z obietnicą poprawy zachowania. W żadnej literaturze nie widziałam, żeby  oficjalna nagana od wychowawcy przełożyła się na wzrost umiejętności hamowania impulsu.

Ten sam Michał przeszkadza na lekcji. Wstaje z ławki, ma zawsze pod ręką pretekścik niecierpiący zwłoki: a to szuka temperówki, a to musi sprawdzić co komu upadło.

Odwraca się, zagaduje kolegów, wylewa na siebie zawartość mazaka i ma zawsze jakiś komentarz, coś do dodania, pytanie niekoniecznie w związku z tematem. Za tym wszystkim może stać niepokój i pobudzenie, które rozładowują się właśnie poprzez wszystkie te przeszkadzające zachowania. Ale może też stać obniżone napięcie mięśniowe. Kiedy Michał nie może wstać, zawsze zostaje mu bujanie na krześle, zwisanie z niego i gadanie do siebie, do innych, w przestrzeń. Im bardziej nie może wstać, tym bardziej wprowadza chaos w obrębie ławki. Michał potrzebuje prostych i jasnych narzędzi do zarządzania swoją wzmożoną ruchliwością, które pozwolą mu ją rozładować bez rozwalania lekcji . Bo nadruchliwość nie zniknie, ani od szlabanu na gry lub na kieszonkowe, ani od punktów ujemnych.

Jeśli oczekujemy od Michała obietnicy poprawy zachowania, to sugerujemy, że wszystko jest w jego rękach. Sugerujemy też, że do zmiany w zachowaniu wystarczy dobra wola i chęci.

Gdyby tak było, porada dietetyka polegałaby na odebraniu pisemnej obietnicy od pacjenta "nie będę już jeść słodyczy". Niestety obietnica nie leczy.

Ośmiolatek nie wymyśli sposobu lepszego radzenia sobie z emocjami. Całkiem niezłym pierwszym krokiem będzie wyrzucenie do śmieci kontraktu i umowy z obietnicą poprawy. W zamian możemy sformułować komunikat, który opiera się na przesłaniu "Wiem, że się starasz, wiem, że Ci trudno i że wcale nie chcesz dostawać uwag. Będziemy razem kombinować co zrobić, żeby było Ci na lekcji łatwiej". Odejmowanie napięcia i wyrażanie zrozumienia zawsze pomaga. A już na pewno pomaga zadbać o relację z dzieckiem, na której uwagi i punkty ujemne kładą się cieniem każdego dnia.

Dziecko nie zacznie radzić sobie lepiej, dlatego że bardzo chce i wszyscy dookoła tego oczekują. To nie wystarczy. Może wprowadzić zmianę, kiedy dostanie od dorosłych strategie, które mu w tym pomogą.

Czujesz, że Twoje dziecko ma podobne kłopoty i szukasz praktycznych strategii i narzędzi, które pozwolą mu wprowadzić zmianę? Cały pakiet pomysłów na regulację emocji w szkole i na wspieranie dziecka, któremu w szkole jest trudno znajdziesz w nagraniu webinaru "Kłopoty z zachowaniem i emocjami w szkole" 👇